شهرستان زابل در فاصله 1828كيلومتري تهران واقع شده و آب و هواي آن گرم است. اين شهرستان درقديم سيستان (سگستان) و نيمروز خوانده مي‌شد. در سال 1314 خورشيدي بر طبق تصويب هيأت وزيران آن را زابل ناميدند و در سال 1316 خورشيدي به صورت مركز سيستان درآمد. مجسمه رستم: در دامنه‌هاي جنوبي آن نيز ويرانه‌هاي بناهاي منسوب به دوره اشكانيان وجود دارد كه در زمان آبادي بسيار باشكوه بوده است. زابل امروزي شهري نسبتاً توسعه يافته ومجهز به انواع خدمات مورد نياز جامعه شهري است.
شهرستان زابل دارای گذشته تاريخی بسيار دوری بوده و در ادوار مختلف تاريخ ايران مورد تاخت و تاز اقوام مختلف و محل عبور حكام و فرماندهان وقت بوده است. نام سيستان يادآور پهلوانان و قهرمانان شاهنامه ای از قبيل رستم، سهراب، فريدون، زال و … بوده و مهد داستان های ملی و رزمگاه پهلوانان و رادمردان ايران زمين بوده است.
زابل امروزی در گذشته، مجموعه زمين هايی بود با تپه‌هايی از ماسه های روان و رسوبات دريايی که قسمتی از آن نيز در مسير رودخانه قرار داشت. با كم شدن آب رودخانه بر وسعت خشكی های اطراف آن افزوده شد و با اتصال اين منطقه به روستای حسن آباد، آبادی بزرگی تشكيل شد که بعدها با تأسيس پادگان نظامی بر اهميت آن در منطقه افزوده شد. از صنايع دستی زابل می توان به قالی، قاليچه، گليم پشمی و حصير بافی اشاره کرد که از اقلام صادراتی شهرستان نيز است. قالی بافی در روستاها و بين عشاير منطقه نيز رواج دارد از اهميت فوق العاده‌ای برخوردار است. قلعه‌ي‌بي‌بي دوست، قلعه تپه، قلعه ترقون، قلعه تيمور، قلعه چپو، قلعه حوضدار، قلعه رستم، قلعه سام، قلعه سه كوهه، شهر سوخته، بقاياي شهر زاهدان كهنه، درختان باستاني سرو، ميل قاسم آباد، تپه دهانه غلامان، آتشكده كركوي و برج لار از جمله ديدني هاي شهرستان زابل به شمار مي‌آيند.
مکان های دیدنی و تاریخی - زابل:
قلعه بي‌بي دوست، قلعه تپه، قلعه ترقون، قلعه تيمور، قلعه چپو، قلعه حوضدار، قلعه رستم، قلعه سام، قلعه سه كوهه، شهر سوخته، بقاياي شهر زاهدان كهنه، درختان باستاني سرو، ميل قاسم آباد، تپه دهانه غلامان، آتشكده كركوي و برج لار از جمله ديدني هاي شهرستان زابل به شمار مي‌آيند.
صنايع و معادن - زابل:
از صنايع و معادن زابل اطلاعات مستندي در دست نیست.
کشاورزی و دام داری - زابل:
كشاورزی در اين منطقه سنتی بوده و آبياری زمين های زير كشت از طريق رود خانه صورت می گيرد. بنابراين رودخانه هيرمند و شعباتش نقش اقتصادی مهمی در منطقه ايفا می نمايند. 70 درصد زمين های كشاورزی زابل به كشت گندم تعلق پيدا كرده و سيستان به انبار غله ايران معروف شده است. بقيه زمين ها شامل كشت جو، تره بار، بنشن، زيره، انگور، توت، سيب، انار می شود. دام‌داری نيز در اين شهرستان كم وبيش پر رونق بوده و به جز در مواقع خشكسالی دارای اهميت زيادی می باشد. به گونه ای كه فرآورده های محلی دامی مانند پشم، پوست، روده، روغن از جمله صادرات زابل به شمار می روند. اساس اقتصاد شهرستان زابل را كشاورزی، دام‌داری و قالي‌بافی تشكيل می دهد و صادرات آن عبارتند از: گندم، فرآورده های دامی، حصير، قالی، قاليچه و گليم پشمی.
یکی از شهرهای ایران در استان سیستان و بلوچستان است. این شهر مرکز شهرستان زابل است.فرمانداری زابل در سال 1392 به فرمانداری ویژه و معاونت استانداری ارتقا یافت . زابل (زابلستان) در قدیم (سِکِستان یا سجستان (سیستان) و نیمروز نامیده می‌شد. محلی که امروز زابل نامیده می‌شود در گذشته زمین‌هایی با تپه‌هایی از سبزه زار ها و رسوبات دریایی بوده که قسمتی ازآن در مسیر رودخانه هیرمند قرار داشته‌است. با کم شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد و با اتصال این منطقه به روستای حسین آباد، آبادی بزرگی تشکیل گردیده‌است. بعدها تأسیس پادگان نظامی بر اهمیت آن افزوده‌است. در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی بر طبق مصوبه هیات وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به مرکز سیستان تبدیل شد.زابل بیشتر آثار تاریخی و باستانی را در استان به خود اختصاص داده است -یکی از پربارترین این آثار شهر سوخته با تمدن چندین هزار ساله در 70 کیلومتری زابل واقع شده است.
کوه خواجه (کوه اوشیدا) یا (کوه رستم)، تنها عارضه طبیعی در دشت سیستان است که در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر زابل قرار دارد. اوشیدا در زبان پارسی میانه به معنی ابدی است. این کوه ذوزنقه‌ای شکل که نزد سه دین اسلام، مسیحیت و زرتشت مقدس است، از سنگ‌های بازالت سیاه رنگ تشکیل شده و با ارتفاع ۶۰۹ متر از سطح دریا، مانند جزیره‌ای در میان دریاچه هامون قرار دارد.
قلعچه و بناه‌های وابسته به آن در سه کیلومتری شرق حوضدار سیستان و ۶ کیلومتری شهر سوخته و ۷۰ کیلومتری جنوب غربی زابل قرار دارد. این قلعه مقر و کاخ خاندان بزرگ ملک رئیسی، فرمانروایان جنوبی سیستان میباشد که از خشت و گل ساخته شده است. ارتفاع ایوان شمالی این قلعه از زمین ۱۰ متر و دهانه آن ۵/۷ متر پهنا دارد. در این منطقه باقی مانده یک آسیاب بادی نیز وجود دارد که نمونه‌های آن در دوران اسلامی و در تمام نقاط سیستان وجود داشته است. این ساختمان رادر زمان صفویّه شاهان کیانی سیستان ساخته‌اند ودر احیاءالملوک هم دکتر ستوده آن را قلعهٔ کافی نامیده است. گروهی چوپان که از تاریخش هیچ آگاهی ای نداشته‌اند، (قلعه مچی) به جهت بُن درخت‌های خرمایی که در آن جا دیده‌اند این نام را بر آن نهاده‌اند. چراکه در زبان برائران بلوچ به درخت خرما مچ می‌گویند. در جنوب غربی این قلعه و به فاصله ۳کیلومتری آن تعدادی تپه کوچک وجود دارد که سفال‌های کشف شده مربوط به دوران پیش از تاریخ است. در این منطقه کتیبه‌ای از سال ۱۱۳۰ هجری قمری (۱۷۱۷ میلادی) مربوط به میرجعفرخان کشف شده است.
نمای ایوان روبروی قلعه مچی سیستان
نمای سمت چپ قلعه
نمای سمت چپ و روبروی قلعه
منابع
کتاب راهنمای مختصر آثار باستانی سیستان – دکتر سیدمنصور سید سجادی – چاپ ۱۳۸۲ – ناشر سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان سیستان و بلوچستان
کتاب سیستان بهشت باستان شناسان – گروه باستان‌شناسی دانشگاه زابل- چاپ ۱۳۸۰ – ناشر روابط عمومی دانشگاه زابل
مقاله سیستان سرزمین اساطیر- اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری – ستاد تسهیلات مسافرین نوروزی شهرستان زابل
قلعه سام، این قلعه در ۴ کیلومتری سکوهه قرار دارد شکل قلعه مستطیل شکل است و دارای دیوارهای پهن و بزرگ خشتی و گلی و همچنین دارای دروازه و برج‌های متعدد است.
کلنل تیت انگلیسی و والترسرویس آمریکایی از این قلعه بازدید کرده اند. به گفته کلنل تیت در سده نوزدهم، نهری از نزدیک این قلعه جاری و به طرف دهکده ورمال ادامه داشته است. بر اثر کاوش باستان شناسان، در طبقه زیرین این بنا نوشته‌ای یونانی متعلق به دوران پارت‌ها کشف شده است.طبقه بالایی این بنا متعلق به دوران ساسانی است.
قلعه رستم، در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، بعد از شهر سوخته خارج از جاده اصلی بنایی وسیع و مربوط به دوران صفوی -سلجوقی اسلامی است. محوطه‌ای که قلعه در آن قرار دارد معروف به محوطه حوضدار است. در این منطقه بقایای یک شهر باستانی با آجرکاری و ساختمان‌های متعدد و سر در ورودی، برج نگهبانی و ۱۵برج دفاعی است.
این قلعه بزرگ‌ترین قلعه دوران صفوی است این قلعه مربوط به خان های سیستانی در زمان صفویه است که با نام های رییس رستم و رییس بهمن و....در منطقه حوضدار حکومت میکردنداین منطقه و عظمت آن جنبه افسانه‌ای و نسبت دادن آن به نام آورترین شخصیت سیستان یعنی رستمشاهنامه است. مجموعه‌ای حدود ۱۵تپه مربوط به پیش از تاریخ نیز در این منطقه وجود دارد. باستان شناسان تعدادی سکه نقره مربوط به پوراندخت پادشاه ساسانی در این منطقه کشف کرده‌اند. قلعه به علت دور بودن از جاده اصلی مورد توجه مردم منطقه و مسافران و گردشگران به علت نداشتن آگاهی لازم قرار نمی‌گیرد این قلعه به علت نبود منابع انسانی و مالی رو به تخریب است و حفاری‌های غیرمجاز در این قلعه باعث سرعت بخشیدن تخریب این بنای عظیم تاریخی شده است
قلعه رمرود، این قلعه در ۹۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل و در محدوده تاسوکی قرار دارد.
پیشینه تاریخی
محمداعظم سیستانی در کتاب سیستان بعد از اسلام، در مورد قلعه آورده است: قلعه فرخ و قلعه ترقون و خرابه‌های کندرک در امتداد قلعه رمرود، آثار تاریخی متعلق به بعد از دوره تیمور میباشد.
در این منطقه وجود سفال‌های دور ایلخانی و دوره تیموری و همچنین کشف چینی‌های آبی، سفید و ظروف زرین فام دوره صفوی، نشان از آبادی این منطقه در آن زمان را دارد.
معماری
این قلعه به صورت چند ضلعی نامنظم میباشد و مجموعه اصلی قلعه از دو قسمت تشکیل شده که دور تا دور هریک را برج و باروی در بر گرفته است.
قسمت مرکزی و شمال غربی قلعه شامل یک محوطه بزرگ و رواق هایی با قوس هلالی در مجاور حصار قلعه وجود دارد.
در قسمت جنوب غربی، آثار سه واحد کوره پزی به صورت پراکنده دیده می‌شود.
در بخش شرقی قلعه، دو ساختمان منفرد وجود دارد که از لحاظ معماری با اهمیت است. یکی از این گنبد ساختمان‌ها از خارج با نقشه هشت ضلعی و از داخل گنبد چلیپایی میباشد.
منبع
کتاب سیستان بهشت باستان شناسان – گروه باستان‌شناسی دانشگاه زابل- چاپ ۱۳۸۰ – ناشر روابط عمومی دانشگاه زابل
قلعه تپه، تپه‌ای تقریباً گرد و مرتفع در منطقه بی بی دوست و نزدیک به زاهدان کهنه است که دیوارهای خشتی، آن را محصور کرده است.این دیوارها حدود ۳۰ متر ارتفاع دارند. از آثار کشف شده می‌توان به سفال‌های نخودی و قرمز و تعدادی سفال لعاب دار اشاره نمود. با توجه به این آثار، چنین استنباط می‌شود که این آثار مربوط به دوره ساسانی میباشد. سفال‌های کشف شده شبیه سفال‌های کشف شده در کوه خواجه و تپه شهرستان میباشد.
معروفترین باستان شناسانی که در این منطقه کاوش کرده است می‌توان به امبرتو شراتو ایتالیایی اشاره نمود.
شهر سوخته نام بقایای دولت شهری باستانی در ایران است که در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل-زاهدان در شرق ایران در استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌است. شهر مزبور در روی آبرفت‌های مصب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون و زمانی در ساحل آن رودخانه بنا شده بود. دورهٔ بنای این شهر بزرگ با دوره برنزتمدن جیرفت مقارن است و ایرانیان در حدود ۶۰۰۰ سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده‌اند.
گفته می‌شود، شهر سوخته پیشرفته‌ترین شهر جهان قدیم بوده‌است و حتی بسیار پیشرفته‌تر از دولت شهرکرت که سینوهه در کتاب خود از آن یاد کرده‌است.
در سی‌وهشتمین اجلاس یونسکو در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ مطابق با ۱ تیر ۱۳۹۳ شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت گردید.[۱] این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب می‌شود که با برخورداری از قدمت ۵۰۰۰ ساله هم‌اکنون به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین شهرهای باستانی دنیا شناخته می‌شود.[۲]
پیشینهٔ کاوش‌ها
شهر سوخته یکی از آثار تاریخی و باستانی عصر برنز منطقه جیرفت در استان سیستان و بلوچستان در ایران، به شمار می‌آید. شهر در ساحل رودخانه هیرمند و دریاچه هامون زمان خود و کنار جاده کنونی زاهدان - زابل بنا شده بوده‌است. کلنل بیت، یکی از ماموران نظامی بریتانیا از نخستین کسانی است که در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و آثار باقی‌مانده از آتش‌سوزی را در آن دیده‌است. پس از او سر اورل اشتین با بازدید از این محوطه در ۱۹۳۷، اطلاعات سودمندی در خصوص این محوطه بیان کرده. سپس شهر سوخته توسط باستان‌شناسان ایتالیایی به سرپرستی مارتیسو توزی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ مورد بررسی و کاوش قرار گرفته‌است. پس از آن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان تا به امروز مسئولیت کاوشگری در این بخش از سیستان و بلوچستان را به عهده دارد.
سکوهه یا سه کوهه، یکی از آبادی‌های بسیار قدیمی سیستان و مربوط به دوران قاجار است که در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی زابل واقع شده‌است. بنای اصلی آن از سه قسمت به هم پیوسته ارگ جنوبی، ارگ شمالی و ارگ میدانی تشکیل شده‌است.
ارگ جنوبی
شامل یک حیاط مرکزی با مجموعه‌ای از اتاق‌ها در اطراف و یک ایوان بلند و باریک در ضلع شمالی میباشد و متعلق به حاکم آن زمان بوده‌است.
ارگ شمالی
این قسمت معروف به فلک سر(ملک سار) است و از وسعت کمتری نسبت به ارگ جنوبی برخوردار است. این قسمت استراحتگاه حاکم و همرا او بوده‌است. نمای بیرونی چند ضلعی و تمام سطح گنبد و طاق‌ها ی آن پوشیده‌است.
ارگ میدانی (میدان مرکزی)
قلعه نسبتاً بزرگی است که حدفاصل ارگ جنوبی و ارگ شمالی است و در داخل آن اتاق‌هایی وجود دارد که جایگاه خادمان و محافظان حاکم بوده‌است.
زاهدان کهنه، این آثار در ۲۷ کیلومتری شرق زابل،7کیلومتری شمال شهرستان زهک در بخش مرکزی زهک و حدود ۹ کیلومتری شمال تپه شهرستان و در روی بلندی واقع شده است. جی.پی.تیت انگلیسی بر این باوراست که این خرابه‌ها مربوط به شهر زرنج (زرنک یا زرنگ) میباشد که ۴۲۰ سال پیش توسط تیمور لنگ و با توجه به ویرانی بندهای (سدهای) سیستان به این صورت در آمده است.
هنری ساوج لندور، جهانگرد باستان شناس و جغرافی دان انگلیسی که در سال 1901 به سیستان سفر کرده است، شهر زاهدان کهنه را به لندن شرق تشبیه کرده است. در محل زاهدان کهنه و اطراف آن، مجموعه‌ای ازبناهای دوران اسلامی وجود دارد که یکی از این مجموعه‌ها در فاصله ۲۵۰ متری شمال شرقی ارگ زاهدان کهنه قرار دارد. از شهر زاهدان، امروزه فقط برج و باروی آن و قلعه تیمور باقی مانده است. این شهر دارای سه قطعه آبادی بوده که شامل ارگ کهندز، شارستان و ربض است و گرداگرد هرکدام را حصاری به همراه برج‌های تدافعی در بر گرفته و به شکل مستطیل است.
شهر دهانه غلامان، نام یک محل باستان‌شناختی در منطقه سیستان در حدود 2 کیلومترى روستاى قلعه نو و حدود 44 كيلو مترى شهر زابل قرار گرفته است خرابه ها و آثار بناهاى اين شهر در محوطه‌اى بسيار وسيع روى تراسى به طول تقريبى 4 تا 5 كيلومتر واقع شده است . کاوشگاه دهنه غلامان در دههٔ ۱۹۶۰ توسط اومبرتو اسکراتو[۱] از مؤسسهٔ ایتالیایی خاور میانه و دور[۲] کشف شد.[۳] این کاوشگاه ۱٫۵ کیلومتر درازا و ۸۰۰ متر پهنا دارد و در دلتای متروکه رود سنارود واقع شده‌است. در این محوطه تا کنون ۲۷ ساختمان شناسایی شده‌اند که تا مکانی بلند به نام قبر زردشت ادامه دارند.[۴]
نمایی از دهانه غلامان
عکس هوایی دهانه غلامان
يكى از دلايل قابل توجّه و با اهميت اين شهر، كمبود و يا در حقيقت نبود آثار باستانى از شهرهاى دوران هخامنشى است كه تا بحال به دست نيامده است، دهانه غلامان تنها شهر كشف شده از دوران هخامنشيان مىباشد. اين شهر تاريخى تنها مكان باستانى دوران هخامنشى است كه حاكميت كامل ايران را بر نواحى شرقى آن را به خوبى نشان مىدهد و تنها شهر باستانى اين دوران است كه مهندسان آن زمان، ابتدا نقشه شهر را كشيده و سپس شهر را احداث كرده‌اند. در اينجا معمارى سنتى هخامنشى با معمارى بومى سيستان درهم آميخته است. از طرفى اين سايت باستان‌شناسى كه در حدود صد هكتار وسعت دارد، كارگاه بزرگى براى پژوهشهاى علمى ـ تاريخى خواهد بود.
شناسه
دهنه غلامان بازمانده شهری است که روزگاری مرکز اداری-سیاسی ساتراپی (والی‌نشین) زَرَنگ (زرنج) در شاهنشاهی هخامنشی بود.[۵] محل دهنه غلامان در حدود ۴۵ کیلومتری شهر زابل و دو کیلومتری روستای قلعه نو است. کاوش‌ها نشان می‌دهد که این شهر در بخش شمال غرب خود یک نیایشگاه چهارگوش داشته که چهار برج دیده‌بانی دارد. برای ورود به این سازه تنها یک در، در ضلع جنوبی تعبیه شده‌است. در بخش شمال دهنه غلامان باستان‌شناسان ۱۲۰ اتاق در شمال و شرق و ۱۱۰ اتاق در جنوب، ۱۱ اتاق در جنوب کشف کرده‌اند.[۶]
در سال ۱۳۸۶ خورشیدی قرار بود به تصمیم مقامات ایرانی مخزت یک سد در محوطه این کاوشگاه ساخته شود که به نابودی آن می‌انجامید. پیگیری استاندار و مسئولان استان سیستان و بلوچستان به تغییر مسیر سد و دور شدن حدود ۲۵۰ متری آن از حریم دهانه غلامان انجامید و بدین ترتیب این کاوشگاه از نابودی نجات یافت.[۷]
خرابه‌ها و آثار بناهای این شهر در محوطه‌ای به طول تقریبی ۴ تا ۵ کیلومتر واقع شده‌است.این شهر را باستان شناسان ایتالیایی در سال ۱۹۶۰ میلادی کشف و از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۵ میلادی این محل را حفاری کردند. دهانه غلامان دارای ساختمان‌های بزرگ عمومی، معبد، محله‌های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله‌های نظامی و صنعتی میباشد. این شهر تنها مکان باستانی دوران هخامنشیان است که حاکمیت ایران را بر نواحی شرقی به خوبی نشان می‌دهد.
آتشکده کرکویه با کرکوشاه، این آثار و همچنین آثار تخته پل در شهرستان هيرمند، در غرب روستای خمر و هشت کیلومتری تپه منطقه شهرستان و در نزدیکی شهرهیرمندودر میان زمین‌های باتلاقی سیستان و نزدیک مرز ایران با افغانستان قرار دارد. تخته پل، پل آجری بوده است که به نوشته استخری، راه زرنک (سیستان) و هرات را به هم متصل می‌کرده است.
کرکوشاه یا کرکویه، عبارت است از بقایای یک آتشکده مربوط به دوران هخامنشی، که شامل یک دیوار خشتی – چینه‌ای از یک برج دفاعی شهر باستانی است. . این آثار شامل تعدادی از بناه‌های بزرگ و کوچک است. این بخش دارای تالاری به طول ۱۱ متر و عرض ۸/۵ متر است.
کرکویه توسط نویسندگان دوران اسلامی در کتب قدیمی تشریح شده است. استخری کرکویه را نخستین راهی می‌داند که سیستان را به هرات متصل می‌کند و بنا به گفته همین جغرافی نویس کرکویه در سه فرسنگی زرنج یا زرنک (سیستان) واقع شده است
یاقوت حموی نیزدر باره آتشکده کرکویه نوشته است شهری از سیستان بوده و آتشکده‌ای که نزد زرتشتیان محترم شمرده می‌شد در آنجا قرا داشت.
آتش کرکویه را به کیخسرو نسبت داده اند و کرکویه تا سده هفتم هجری آبادان بوده است. بر اساس توصیفات مورخان دوران اسلامی، این بنا دارای دو قبه بزرگ و بر هر قبه شاخی چون شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیرآن دو قبه قرار داشت.
اين گياه در بيشتر نقاط سيستان قابليت رشددارد و در اكثر زمينهاي كشاورزي يافت مي شود اين گياه به آب چنداني نياز ندارد ودر زمينهاي خشك نيزرشد ونمو مي كند.
كاربرد چَغَك
بطور حتم اين گياه همانند ساير گياهان كاربردهاي فراواني دارد.عمدتا" این گیاه که بانام علمی جغجغه و نام محلی چقک شناخته می شود در گذشته علاوه براینکه منبع تغذیه دام ها محسوب مي شد،در بسياري مواقع استفاده های پزشکی داشته بطوریکه میوه و ریشه این گیاه را درآب مي جوشاندند وجوشانده وعصاره آن به افراد دیابتی خورانده مي شد.
همچنين میوه های له شده آن در آب بعنوان دارو برای مشکلات ادراری-کلیوی وپودر آن برای ترمیم زخمها مورد استفاده قرار مي گرفت.برخي تحقیقات حكايت از اين دارد که این گیاه بی نظیر باعث کاهش فشارخون،قندخون،دردقفسه سینه و گلو،سنگ کلیه،ترمیم زخم و زخم های دیابتی،درمان گرفتگی عضلات ناشی از استرس و...می شود.
اما كاربردهاي متداول اين گياه در سيستان بيشتر از ريشه آن است.ريشه اين گياه خاصيت رنگ ریزي دارد وبيشتر در دباغي ورنگ كردن پوست استفاده مي شود.در گذشته كه دامداران منطقه جهت تهيه دوغ از پوست دامها (مَشك )استفاده مي كردند .جهت رنگ از ريشه اين گياه استفاده می نمودند.همچنين ازدانه هاي اين گياه پس از سوزاندن جهت ضدعفوني مشكها استفاده مي شد .
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
عضویت سریع
